W sobotę 12 lutego 2021 roku będzie obchodzone w Chinach Święto Wiosny ( Chunjie 春节 ), znane na całym świecie jako Chiński Nowy Rok. Dlaczego Chińczycy mają „ inny” Nowy Rok? Jak obchodzone jest to ważne święto? I co symbolizuje Rok Bawoła?
Kalendarz chiński jest kalendarzem księżycowo-słonecznym, co oznacza, że jest oparty na astronomicznych obserwacjach pozycji Słońca na niebie i faz Księżyca. Składa się z sześćdziesięcioletnich cykli, które stanowią kombinację Dwunastu Ziemskich Konarów i Pięciu Niebiańskich Pni: 12 zwierząt i 5 żywiołów. Z racji tego, że chiński Nowy Rok liczony jest według przesilenia zimowego, przypada on na drugi nów księżyca po owym przesileniu. Wyznaczenie daty wymaga więc precyzyjnej obserwacji wysokości Słońca oraz faz Księżyca.
(* Chiny przestrzegają kalendarza gregoriańskiego w codziennych sprawach, ale nadal stosują się do chińskiego kalendarza księżycowego w wyznaczaniu świąt, takich jak daty ślubów lub innych tradycyjnych ceremonii).
W kulturze chińskiej i wschodnioazjatyckiej Nowy Rok Księżycowy nazywany jest także Świętem Wiosny. Nazwę tę spopularyzowano po przejęciu władzy w Chinach w 1949 roku przez przywódcę partii komunistycznej Mao Zedonga. „ Nowy rok”, ponieważ główną linią polityki Mao było pozbycie się wszystkiego „ co stare” – przesądów, doktryn, religii, w tym uroczystości rytualnych. Podczas rewolucji kulturalnej, od 1966 roku do śmierci Mao w 1976 roku, przedmiotem sporu były również tradycyjne tańce lwa i smoka. Obecnie jednak w Chinach kontynentalnych prawie wszyscy określają Nowy Rok jako Święto Wiosny, popularne są dawne tradycje i wiara w przesądy.
Jak obchodzone jest Święto Wiosny?
Aby powitać Święto Wiosny, Chińczycy sprzątają swoje domy, rozwieszają na drzwiach czerwone plakaty z poetyckimi wersetami, dekorują mieszkania czerwonymi latarniami. Wieczorem w Wigilię Święta Wiosny wiele osób odpala fajerwerki, chcąc pozbyć się pecha. Dzieci często otrzymują na „szczęście” pieniądze, oczywiście w czerwonej kopercie. Częścią obchodów Święta Wiosny są rytualne tańce smoka i lwa oraz uderzanie w bębny i gongi.
Na stole w wigilię Nowego Roku muszą znaleźć się pierożki jiaozi 饺子, najlepiej kiedy są lepione wspólnie przez członków rodziny. Nadzienie pierożków to najczęściej mięso i kapusta. Na południu większą popularnością cieszy się ciasto z kleistego ryżu, zwane niangao 年糕. Nazwę te można tłumaczyć jako „rok wyżej” czyli nadzieję na rozwój w kolejnym roku. Często podaje się również rybę i owoce morza – symbolizują bogactwo i obfitość.
Symbolika znaku Bawoła
2021 to rok Bawoła, drugiego w kolejności 12-letniego cyklu zwierząt w chińskiej astrologii. W kulturze wschodnioazjatyckiej bawół jest symbolem ciężkiej, sumiennej pracy, ale też uległości. Zwierzęta te od tysiącleci znajdowały zastosowanie w pracy na polu, ciągnąc narzędzia rolnicze oraz pojazdy. Jednoznacznie kojarzą się z pracowitością i siłą, które są jednak ujarzmione.
Chiński zodiak to jednak nie tylko zwierzęta. Każdemu rokowi przypisuje się także jeden z głównych w filozofii chińskiej żywiołów (ogień, woda, drewno, metal lub ziemia) oraz jeden z elementów yin i yang, symbolizujących pierwiastek żeński i męski. 2021 będzie rokiem Metalicznego Bawoła Yin. W tradycji chińskiej metalowi przypisana jest barwa biała, dlatego biel będzie wiodącym kolorem nadchodzącego roku.
Agata Koźlińska