Język chiński

Językiem chińskim (汉语) posługuje się najwięcej ludzi na świecie – aż 1,3 mld. Prawie 50 mln obcokrajowców właśnie się go uczy.  Nauka jednego z najstarszych języków świata to dziś bardzo popularna forma inwestycji w przyszłość.

Chiński składa się z siedmiu głównych dialektów: mandaryńskiego (官话), kantońskiego (广州话), Hakka (客家话), Wu (吴语), Min (闽语), Xiang (湘语) i Gan (赣语).

Oficjalnym językiem w Chinach kontynentalnych jest język mandaryński, jest on określany frazą Pŭtōnghuà (普通話 język powszechny). Wspólnym językiem w Hong Kongu i zamorskich “wspólnotach” chińskich jest język kantoński. Z kolei głównymi językami Tajwanu są mandaryński, tajwański i Hakka. Sześć z siedmiu głównych dialektów Chin używa się w południowo-wschodniej części kraju, na południe od rzeki Jangcy. Mandaryński jest używany na znacznych obszarach północnych i zachodnich Chin.

Wszystkie odmiany chińskie należą do rodziny językowej chińsko-tybetańskiej. Języki z rodziny sinitycznej są zazwyczaj tonalne, co oznacza, że różne dźwięki i intonacje rozróżniają słowa, które wymawia się tak samo.

Początkowo język chiński był językiem jednosylabowym, jednakże współczesne słownictwo rożnych dialektów dąży do wielosylabowości jako korekty wielu utraconych dźwięków w porównaniu do starożytnego języka chińskiego.

Pomimo różnych odmian języka mówionego, Chińczycy Han używają tego samego pisma, co znacznie ułatwia przynajmniej komunikację pisemną między niezrozumiałymi wzajemnie dialektami.

System dźwięków w języku chińskim wyznaczają tony, które wskazują różnice znaczeniowe między słowami lub sylabami, które w przeciwnym razie brzmiałyby identycznie mimo, że mają inne znaczenie. Współczesny, standardowy chiński ma cztery tony, podczas gdy bardziej archaiczny język kantoński posiada ich co najmniej sześć (tak jak starożytny język chiński).

Chińskie słowa często mają tylko jedną sylabę, chociaż współczesny chiński dąży do częstszego wykorzystania związków wyrazowych.

Pismo chińskie

Chiński język pisany opiera się na znakach Han, które pochodzą z kultury Han.

Chińskie znaki to logogramy używane nie tylko w piśmie chińskim, ale i japońskim, koreańskim i w wielu innych językach azjatyckich. W standardowym języku chińskim, nazywane są hànzì (chiński uproszczony: 汉字; tradycyjny: 漢字).  Zostały one przystosowane do pisania w  wielu innych językach, np. języku japońskim są one znane jako kanji (漢字), koreańskim jako hanja (漢字)i wietnamskim jako chữ Nôm. Chińskie znaki stanowią najstarszy stale stosowany system pisania na świecie. W związku z ich szerokim zastosowaniem w Azji Wschodniej i historycznym wykorzystaniem w całej “Sino-sferze”, chińskie znaki są najbardziej powszechnym systemem pisma na świecie.

Całkowita liczba starożytnych chińskich znaków i ich współczesnych odpowiedników pozostaje nieznana, bo cały czas opracowywane są nowe. Przykładowo, różne marki mogą tworzyć nowe znaki, gdy żadne z istniejących nie oddają ich zamierzonego znaczenia lub zostały przez kogoś wymyślone i nigdy nie zostały przyjęte jako oficjalne znaki.

Ciekawostki o języku chińskim

Język chiński i mózg

Badania sugerują, że ludzie, którzy mówią po chińsku, uczą się korzystać z obu płatów skroniowych  mózgu, podczas gdy anglojęzyczni mówcy będą korzystać tylko z lewej strony. W rozróżnianie słów, które mają inną intonację w języku mandaryńskim, angażują się oba płaty skroniowe.

Najczęściej używany język świata

Chiński jest używany głównie na terenie Chin, Tajwanu i Singapuru, więc zna go bardzo dużo ludzi. Dzięki jego nauce mamy możliwość porozmawiania z ponad 13% światowej populacji. Chiński jest również jednym z sześciu oficjalnych języków ONZ – inne to angielski, arabski, francuski, rosyjski i hiszpański.

Chińskie znaki

Wykształcony Chińczyk zna 5-7 tys. znaków. Żeby swobodnie przeczytać gazetę, potrzebna jest znajomość  ok. 3 tys. znaków, a żeby zdać pierwszy poziom oficjalnego chińskiego testu językowego HSK, tylko 150 znaków. W praktyce znajomość ok. 600 znaków pozwala zrozumieć kluczowe słowa i sens większości tekstów.

Tony

Mitem jest popularne przekonanie, że w języku mandaryńskim są tylko cztery tony, jest też piąty “neutralny ton”. Słynny wiersz o nazwie 施氏食狮史Shī shì shí shī shǐ składa się z 120 znaków, z których wszystkie mają wymowę “shi” w zmieniających się tonach.

Gramatyka

Gramatyka języka chińskiego tak naprawdę nie jest trudna.

Nie występuje w niej koniugacja czasowników, a czasy wyrażane są za pomocą fraz czasowych, takich jak “jutro, wczoraj, w przyszłości” itp. Nie ma również rzeczowników specyficznych dla płci i nie trzeba rozróżniać rzeczowników pojedynczych i mnogich.

Chiński slang internetowy

Kreatywność chińskich internautów w ostatnich latach doprowadziła do powstania nowej odmiany języka chińskiego. Oto niektóre przykłady chińskiego slangu internetowego: w języku chińskim cyfra trzy brzmi “san”, więc “3Q” brzmi jak angielskie “dziękuję”. Osiem to “ba”, więc “88” jest używane jako angielskie “bye-bye”. Nie tylko w slangu online możemy zobaczyć efekt wpływu języka angielskiego. Mandaryński ma również wiele anglicyzmów- “pożyczonych słów” z angielskiego. Weźmy na przykład 巧克力qiǎo kè lì -czekolada i 沙发shā fā- sofa.

Klasyfikatory

Jedną z najbardziej kłopotliwych części nauki chińskiego mandaryńskiego jest potrzeba użycia klasyfikatorów określających ilość rzeczowników. W języku polskim można po prostu powiedzieć “sześć jabłek”, podczas gdy w języku chińskim musielibyśmy powiedzieć “sześć (klasyfikator) jabłko”. Może to być trudne, szczególnie biorąc pod uwagę, że w sumie jest ponad 240 klasyfikatorów.

 

Agata Koźlińska